Polskie Towarzystwo Mykologiczne

2 stycznia 2024 roku ruszyła realizacja projektu FunDive „Monitorowanie i mapowanie różnorodności grzybów na potrzeby ochrony przyrody” (https://fun-dive.eu/), współfinansowanego przez Biodiversa+ Partnership oraz Narodowe Centrum Nauki w ramach programu BiodivMon. Projekt jest realizowany oficjalnie przez konsorcjum 26 partnerów z 17 krajów. Koordynatorami polskiej części projektu jest Uniwersytet Warszawski oraz Polskie Towarzystwo Mykologiczne. Warto jednak zaznaczyć, że projekt jest otwarty i każdy mykolog może się włączyć w realizację różnych zadań, które mają zapewnione finansowanie. Głównym celem projektu jest wypracowanie wspólnych europejskich standardów monitoringowych i integracja danych o różnorodności biologicznej grzybów, co ma się przełożyć na objęcie grzybów lepszą ochroną. Ma on zostać osiągnięty dzięki realizacji pięciu przedstawionych poniżej pakietów zadań:

Pakiet 1. Taksonomia

Realizacja tego pakietu polega na zsekwencjonowaniu wybranych markerów molekularnych dla jak największej liczby okazów z materiałów typowych zdeponowanych w europejskich zielnikach. Wiadomo, że wiele z obecnie opisywanych gatunków nowych dla nauki reprezentuje gatunki wcześniej już opisane, ale nie mające swoich sekwencji referencyjnych w bankach genów. Uzyskanie takich sekwencji było kiedyś bardzo trudnym zadaniem. Współczesne metody sekwencjonowania nowej generacji umożliwiają uzyskanie sekwencji, których kiedyś uzyskać się nie dawało. Ta zmiana spowodowała, że wiele światowych zielników, m.in. Kew Gardens, od kilku lat z powodzeniem realizuje już projekty polegające na takim sekwencjonowaniu. Celem FunDive jest umożliwienie uzyskania sekwencji markerowych z okazów typowych grzybów zdeponowanych także we wszystkich polskich kolekcjach grzybowych. Technicznie realizację tego zadania koordynuje zespół holenderski z Naturalis Biodiversity Center. Sekwencjonowanie może się odbyć w Holandii, ale jeśli nie chcesz, aby cenne okazy opuściły mury zielnika, nasz zespół może przyjechać do Ciebie i przeprowadzić ekstrakcję DNA na miejscu. Wszystkie uzyskane dane zostaną przekazane kolekcjom oraz udostępnione w publicznych repozytoriach zgodnie ze standardami FAIR.

Jak możesz się włączyć? Jeśli jesteś kuratorem zielnika i w zarządzanej przez Ciebie kolekcji są okazy typowe, których wybrane markery molekularne chciałbyś zsekwencjonować, zgłoś się do Julii Pawłowskiej (julia.z.pawlowska@uw.pl), która pomoże Ci nawiązać kontakt z koordynatorem zadania.

Pakiet 2. Sztuczna Inteligencja (AI)

Realizacja tego pakietu polega na rozwijaniu i doskonaleniu narzędzi wykorzystujących sztuczną inteligencję (artificial inteligece – AI) do rozpoznawania grzybów.

Jak możesz się włączyć? Zachęcamy do zainstalowania i aktualizacji aplikacji PlutofGO (do pobrania za darmo w appstore: https://play.google.com/store/apps/details?id=com.plutof.go&hl=en_US), która dzięki projektowi od kilku tygodni ma już taką opcję.

Pakiet 3. Nauka obywatelska

Realizacja tego pakietu polega na zaangażowaniu jak najszerszej grupy osób w mapowanie rozmieszczenia grzybów w Europie oraz otwarciu dostępu do metod molekularnych dla wszystkich mykologów. Co roku, koordynatorzy projektu będą ogłaszać na stronie internetowej (https://fun-dive.eu/get-involved/) tzw. „kampanie”. Będą to listy gatunków i rodzajów grzybów, na których szczególnie nam w danym roku zależy. 5 sierpnia 2024 roku uruchomione zostaną kampanie poświęcone rodzajom Geastrum i Tulostoma. Wybór tych rodzajów jest podyktowany faktem, że obecnie ich status jest oceniany przez IUCN w ramach inicjatywy tworzenia europejskiej czerwonej listy grzybów. Warto jednak pamiętać, że w Polsce wiele gatunków w obrębie tych rodzajów jest objętych ochroną. Wystąpienia tych gatunków należy dokumentować jedynie fotograficznie.

Tak jak każdy gatunek ma swoje cechy zewnętrzne po których jest identyfikowany, tak również ma specyficzne sekwencje DNA, które są nazywane sekwencjami markerowymi, markerami molekularnymi czy barkodami. To ostatnie wyrażenie jest analogią do kodów kreskowych na produktach, po których system obsługujący kasy bezbłędnie rozpoznaje towar. Grzyb, którego marker molekularny jest poznany, jest precyzyjnie zidentyfikowany, również wtedy gdy na skutek przechowywania straci swoje cechy charakterystyczne (np. barwę, zapach, zmieni wielkość lub kolor). W ramach projektu zamierzamy uzyskać sekwencje molekularne dla większości zgłoszonych i zebranych okazów tych gatunków.

Podobnie, we wszystkich kolejnych kampaniach będziemy się skupiać na uzyskiwaniu sekwencji markerowych dla wszystkich zebranych okazów. Każdy zarejestrowany i zgłoszony do projektu okaz będzie można obserwować na naszej stronie internetowej: https://fun-dive.eu/dataportal/. Tam też udostępnione będą sekwencje wybranych markerów molekularnych, tak żeby każda osoba, która dołączy do projektu mogła sama korzystać i analizować sekwencje ze swojego okazu. Wszystkie uzyskane w ramach projektu sekwencje zostaną także udostępnione w publicznych repozytoriach (GBIF, ENA) na zasadach FAIR. Wszystkie osoby, które dostarczą danych w ramach kolejnych kampanii będą współautorami publikacji prezentujących te dane.

Jak możesz się włączyć? Śledź informacje na stronie https://fun-dive.eu/get-involved/. Dołącz do projektu „Citizens for FunDive” w aplikacji PlutofGO i zapraszamy do ruszania w teren. Jeśli posiadasz większą kolekcję okazów z rodzaju, który nas interesuje zapraszamy do kontaktu z Julią Pawłowską (julia.z.pawlowska@uw.edu.pl). Jeśli chciałbyś, aby Twoja organizacja dołączyła do projektu FunDive jako „collaborating partner”, także zapraszamy do kontaktu.

Pakiet 4. Środowiskowe DNA

Celem tego pakietu jest pobranie prób i zsekwencjonowanie środowiskowego DNA z lasów sosnowych w całej Europie w wystandaryzowany sposób. Chcemy porównać, czy metody monitoringu oparte o metody molekularne są skuteczniejsze, niż klasyczne inwentaryzacje mykologiczne, zwłaszcza jeśli chodzi o ich skuteczność w wykrywaniu gatunków rzadkich i chronionych.

Jak możesz się włączyć? Jeśli znasz w swojej okolicy szczególnie atrakcyjne i cenne przyrodniczo lasy sosnowe, albo chciałbyś wziąć udział w pobieraniu prób w terenie, zapraszamy do kontaktu.

Pakiet 5. Analiza danych

Realizacja tego pakietu polega na metaanalizie dużych zestawów danych, w celu zrozumienia trendów i czynników wpływających na obecne rozmieszczenie gatunków grzybów. Ten pakiet zadań jest koordynowany przez analityków z uniwersytetu w Bayreuth.

Jak możesz się włączyć? Jeśli jesteś analitykiem danych, chcących zająć się badaniem grzybów, zapraszamy do kontaktu.

Pierwsze aktywności w ramach projektu będą uruchomione już w tym roku. Zachęcamy do dołączenia do nas. Łącząc nasze siły możemy lepiej poznać świat grzybów! Jeśli macie Państwo jakiekolwiek sugestie lub pytania związane z projektem, zapraszamy do kontaktu z Julią Pawłowską (julia.z.pawlowska@uw.edu.pl).

Szczegóły PDF

Książka abstraktów dostępna na stronie: http://www.ptmyk.pl/?page_id=113

Termin nadsyłania abstraktów został wydłużony do dnia 31 lipca 2024 roku.

Zachęcamy do śledzenia strony konferencji: https://ptmyk2024.ipan.lublin.pl/

Webinarium odbędzie się 19 czerwca 2024 (środa) o godzinie 18.00 na platformie MS Teams: https://tiny.pl/d1nkl
Wykład pt. ,,Fyllosfera – rezerwuar grzybów fitopatogenicznych wybranych jezior Olsztyna” – wygłosi dr Karolina Kondratowicz z Katedry Mikrobiologii i Mykologii, Wydziału Biologii i Biotechnologii, Uniwersytetu Warmińsko-Mazurski w Olsztynie.

Plakat w wersji PDF

Szanowni Państwo,

od wielu lat trwają rozmowy o potrzebie aktualizacji polskiej czerwonej listy grzybów i dostosowaniu jej do aktualnych kategorii i kryteriów ich przyznawania, ustanawianych przez IUCN. Aby taka aktualizacja była możliwa konieczne jest zebranie danych i przeprowadzenie odpowiednich ocen, zgodnie ze standardami IUCN. Niniejszym chcielibyśmy powołać grupę roboczą i zainicjować prace zmierzające w tym kierunku .
W tym celu zaplanowaliśmy:
1) spotkanie on-line z prof. Andersem Dahlbergiem (Swedish University of Agricultural Sciences) w dniu 19 czerwca 2024 w godz. 18-20.
2) podczas tego spotkania podzielimy pracę, którą będzie trzeba wykonać przez okres wakacyjny
3) całodniowe warsztaty kontaktowe, które odbędą się 19 września 2024 w Janowie Lubelskim. Warsztaty poprowadzi prof. Anders Dahlberg.

Serdecznie zapraszamy Państwa do zaangażowania się w prace zespołu.

Wszystkie osoby, chcące wziąć udział w warsztatach, prosimy o zgłoszenie się za pośrednictwem formularza online: https://forms.gle/CERYsZqSmzrnG2Nw5

Wszelkie pytania można kierować do Julii Pawłowskiej (julia.z.pawlowska@uw.edu.pl).

W dniach 25 i 26 maja 2024 r., na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie odbyła się 5 edycja konferencji MycoRise Up! – Młodzi w mykologii, która jest forum stworzonym przez młodzież akademicką by dzielić się doświadczeniami i wynikami prac badawczych dotyczącymi szeroko rozumianej mykologii. Szeroko rozumianej – bo tematyka prezentowanych prac obejmuje zarówno zagadnienia biogeograficzne, jak i wchodzi w zagadki funkcji genów grzybów. Konferencja odbywa się pod auspicjami Polskiego Towarzystwa Mykogicznego i współorganizowana jest przez różne jednostki – w tym roku przez Sekcję Mykologiczną Koła Przyrodników Studentów UJ. Od kilku lat MycoRise Up! jest wydarzeniem międzynarodowym, przyciągając także prelegentów i uczestników z zagranicy. Są wśród nich zaproszeni badacze jak i doktoranci oraz stażyści różnych instytucji naukowych w Polsce. Tym razem młodzi ludzie mieli okazję wysłuchać wykładów między innymi wybitnego mykologa zajmującego się symbiozami grzybów i roślin prof. Marc-Andre Selosse’a, oraz dr. Dannego Haelewatersa – który przedstawił prezentację pod tytułem: Elevating mycology through the study of unexplored taxa.  

Uwagę słuchaczy przykuło również bardzo ciekawe wystąpienia dr hab. Kaji Skubały, prof. UJ, która przedstawiła możliwości wykorzystania porostów w badaniach kosmicznych: Life on the edge – the extraordinary ability of lichens to survive extraterrestrial conditions, dr hab. Anny Ronikier, prof. IB PAN oraz dr Alicji Okrasińskiej z UW. Profesor Ronikier wyjaśniła słuchaczom jak istotne dla badań mykologicznych są typy, lektotypy i epitypy w wystąpieniu pt. Importance of including type specimens in phylogenetic studies- the case study of Mycomycetes, a dr Okrasińska wprowadzała słuchaczy w tajniki współpracy między bakteriami i grzybami w wystąpieniu zatytułowanym: Soil Mucoromycota: endohyphal bacteria and adaptations to the environment. 

Obrady plenarne MycoRise Up! 2024 odbywały się w budynku Instytutu Zoologii i Badań Biomedycznych, Wydziału Biologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, a postery pięknie prezentowały się w nowoczesnej szklarni w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. 

Członkowie Komitetu naukowego konferencji powołani jako komisja oceniająca wystąpienia (w składzie Danny Haelewaters, Anna Ronikier, Małgorzata Ruszkiewicz Michalska, Magdalena Frąc, Marta Wrzosek, Marcin Piątek, Marta Tischer i Alis Okrasińska) wysoko ocenili poziom prezentacji oraz posterów i przyznali szereg nagród i wyróżnień. Główną nagrodę za prezentację otrzymała Olsza Borys z UW, pracująca pod opieką merytoryczną dr Mateusza Wilka z ZEOŚ UW. Jej wyniki badań odpowiadały na pytanie jak degradacja i zaburzenia ekologiczne torfowisk znajdują odbicie w składzie populacji grzybów glebowych. Komitet nagrodził również Beniamina Abramczyka z IBE UW, który omawiał wyniki swojego grantu dotyczącego ekofizjologii nowo opisanego grzyba Entomortierella ferrotolerans. Trzecim nagrodzonym za wystąpienie został Eduardo Massetani z MiIZ PAN, który analizował konsekwencje zakażenia mrówek z rodzaju Myrmica przez grzyb z rodzaju Rickia na poziomie molekularnym badając produkcję amin biogennych pełniących rolę neurotransmiterów.  

Agata Michalska z UW, licencjuszka pracująca pod opieką merytoryczną Igora Siedleckiego i Marty Wrzosek z OB UW otrzymała wyróżnienie za fascynującą prezentację pod tytułem „Ant dermatologists wouldn’t have it easy – surprising insight into phylogeny of ectoparasitic Aegeritella genus. Wykazała ona, że grzyb tworzący kopulaste sklerocja na zewnętrznym pancerzu mrówek z rodzaju Formica należy do grzybów sadzakowych, które z reguły są związane z miejscami bogatymi w spadź produkowaną przez mszyce. Michał Kochanowski reprezentujący OB UW przedstawił wyniki współpracy z pracownikami Muzeum i Instytutu Zoologii PAN wykazując jakie są efekty zakażenia grzybem Rickia wasmanii na strukturę kolonii Myrmica scabrinodis, podział prac w obrębie kolonii oraz odpowiedź mechanizmów odporności owadów. Zupełnie innymi zagadnieniami zajmuje się trzeci wyróżniony – Kamil Kisło z Ogrodu Botanicznego UW, który szuka odpowiedzi na pytania o to jakie organizmy i w jaki sposób wpływają na rozkład liści i pędów nawłoci kanadyjskiej, która mając wybitne zdolności konkurencyjne stanowi zagrożenie dla różnorodności biologicznej w wielu rejonach na świecie.  

Komitetowi naukowemu podobały się liczne postery, a na nagrody zasłużyły Magdalena Dusza z IB PAN za poster dotyczący śluzowców przyśnieżnych w Karpatach na tle badań światowych, Karolina Chowaniec z UJ raportująca o odpowiedzi ekofizjologicznej Cetraria aculeata na warunki symulujące warunki pozaziemskie oraz Kinga Rapacz z UJ, która zajmowała się proteomem i sekretomem drożdży z patogenicznego dla człowieka gatunku Nacaseomyces glabratus. 

Również w przypadku posterów Komitet naukowy oprócz nagród głównych przyznał wyróżnienia trzem osobom: Adamowi Chromcowi z UJ, który przedstawiał poster pt. The CRISPR/Cas9 genome-editing method in edible fungi, present state and recent applications, Łukaszowi Gregorczykowi z UJ prezentującemu Insight into proteolytic activity of extracellular vesicles released by Nakeseomyces glabratus oraz Amelii Ploch z UW za poster pt: High concentration of iron stimulates bioemulsifiers production in Entomortierella ferrotolerans.  

Serdecznie gratulujemy wszystkim wyróżnionym i dziękujemy uczestnikom konferencji za ich wkład w rozwój wiedzy mykologicznej, a nade wszystko gorące wyrazy wdzięczności należą się Organizatorom z SM KPS UJ, wspieranym przez dr. hab. Piotra Mleczko z UJ, którzy zapewnili bardzo przyjazną atmosferę spotkania, sami prezentując fantastyczne wyniki swoich badań, które jednak z przyczyn formalnych nie podlegały ocenie Komitetu naukowego.  

Na kolejną edycję MycoRise Up! Youth in Mycology zapraszamy w 2025 roku ponownie do Łodzi i Spały! 

Marta Wrzosek & Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska 

Link do spotkania: https://univienna.zoom.us/j/69564129982?pwd=dS9ET28wL1dGcmVsN2JnVHZZdmhWUT09

Więcej szczegółów dotyczących wydarzenia znajdziecie Państwo na stronie: http://www.euromould.org/welcome.html

Z żalem zawiadamiamy, że 13 maja 2024 r. zmarł dr Eugeniusz Panek. Pochowany zostanie 18 maja 2024 r. na Cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu.

Zachęcamy do zapoznania się ze wspomnieniem o zmarłym [link]